توحید یا تثلیث (مفهوم تثلیث)
علی‌رغم اهمیت آموزه تثلیث، فهم آن بسیار مشکل بلکه نا ممکن به نظر میرسد. مسیحیان معتقدند «تثلیث» با حقایق برتر الاهی مرتبط است و از همین روی، عقل انسان از فهم آن ناتوان است؛ در نتیجه، تثلیث چون رازی سرناگشوده باقی مانده است[1]. منابع الهیاتی مسیحی مفهوم تثلیث را نتیجه اعتقاد به سه گزینة زیر میدانند:
1. در ذات خدا سه شخص (اقنوم)[2] متمایز وجود دارد
این سه شخص از یکدیگر متمایز هستند و به‌واسطه ویژگی‌های شخصی‌شان از یکدیگر تمییز داده می‌شوند.[3]
2. هر شخص کاملا خداست
بنا بر آموزة تثلیث، خدا در سه شخص وجود دارد؛[4] نه به این معنا که هر کدام قسمی از الوهیت را دارند بلکه هر کدام به تنهایی به نحو کامل الوهیت دارند.
۳. فقط یک خدای واحد حقیقی وجود دارد
چنان‌که اشاره کردیم اقانیم تثلیث در الوهیت سهیم نیستند؛ بلکه هر یک از آنها خدای کامل است. اما این بدان معنا نیست که مسیحیان به سه خدا اعتقاد داشته باشند. بلکه تثلیث واحد است و مسیحیان به سه خدا اعتراف نمی‌کنند. در کتاب مقدس هم آیات زیادی مبنی بر یگانگی خدا وجود دارد؛ مثلاً در عهد عتیق می‌خوانیم: «ای اسرائیل بشنو خدای ما یهوه خدای واحد است».[5] و یا در عهد جدید آمده است «ما را تنها یک خداست، یعنی پدر»[6]؛ دائره‌المعارف کاتولیک در این باره چنین می‌نویسد:
«تثلیث واحد است. ما به سه خدا اعتراف نمیکنیم بلکه به خدای واحد در سه اقنوم. پس اقانیم تثلیث در یک الوهیت سهیم نیستند بلکه هر یک از آنها کامل خدا هستند. اقانیم ثلاثه واقعاً از هم متمایز هستند. آنها از نظر شما با هم تفاوت دارند وحدت الهی سه گانه است[7]».
برای روشنتر شدن معنای تثلیث باید بدانیم تثلیث مانند یک مثلث نیست که هر کدام از شخصیتهای آن یک ضلع باشد و هر سه با هم مثلثی واحد باشند؛ زیرا در تثلیث هر خدا به تنهایی یک خدا است اما در مثلث هر ضلع یک مثلث نیست.[8] همچنین تثلیث مانندیک شخص نیست که همزمان هم پدر باشد هم پسر و هم همسر؛ زیرا در تثلیث سه شخص متمایز وجود دارد نه یک نفر با سه نقش[9].
[1]. مک گراث الستر، درآمدی بر الاهیات مسیحی، ترجمه عیسی دیباج، تهران ایران، انتشارات کتاب روشن، ص 47.
[2]. کلمه اقنوم در مقابل واژة یونانی«hypostasis» در لغت دارای چند معنا است از جمله: شخص، شخصیت، حقیقت، جوهر، ماهیت، طبیعت، موجود قائم بالذات. (Catholic Encyclopedia) در واژگان فارسی معادلی برای کلمه اقنوم وجود ندارد.
[3]. الیوت استورات، راز تثلیث، بی جا، انتشارات نور جهان، 2007 م، ص 81.
[4]. Wayne A. Grudem, Systematic theology ,p. 226.
[5].تثنیه 6: 4.
[6] . اول قرنتیان 8: 6
[7]. Catechism of catholic church P.60.
[8]. Barth, Karl, and Geoffrey William Bromiley. 1975. The doctrine of the word of God prolegomena to church dogmatics, being volume I, 1. Edinburgh: T. & T. Clark. PP. 348-49.
[9]- باید توجه داشت که برخی از مبشرین مسیحی از اینگونه مثال های نادرست بسیار استفاده می کنند.
